Στο πρώτο ταξίδι εκτός Τουρκίας μετά το πραξικόπημα, ο Ερντογάν δεν θα συναντήσει κάποιον σύμμαχο του ΝΑΤΟ, αλλά τον Πούτιν. Η προσπάθεια επαναπροσέγγισης Άγκυρας-Μόσχας και η επιδείνωση των σχέσεων με τη Δύση. Γιατί εκφράζουν επιφυλάξεις οι διπλωμάτες.
Οι δυο ηγέτες δεν θα μπορούσαν να είχαν στείλει ένα πιο ισχυρό μήνυμα.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα κάνει αυτήν την εβδομάδα το πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό, μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του προηγούμενου μήνα. Και, αντί να επισκεφθεί μια σύμμαχο στο ΝΑΤΟ χώρα, ο Τούρκος πρόεδρος πάει στη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Οι δυο άνδρες θα συναντηθούν την Τρίτη στην Αγία Πετρούπολη, στην προσπάθειά τους να επαναφέρουν σε τροχιά τις σχέσεις τους, μετά την ρήξη που προκλήθηκε από την κατάρριψη ενός ρωσικού μαχητικού αεροσκάφους από την Τουρκία τον Νοέμβριο.
Την ώρα που τόσο η Δύση όσο και η Ρωσία αναρωτιούνται ποιον δρόμο θα ακολουθήσει μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα ο Ερντογάν – ο οποίος εκμεταλλεύτηκε ταχύτατα το γεγονός για να προχωρήσει σε εκκαθαρίσεις των αντιπάλων του- η σύνοδος λαμβάνει ευρύτερη γεωπολιτική διάσταση.
«Η Δύση επικρίνει τον Ερντογάν για τις επιχειρήσεις καταστολής που πραγματοποιεί μετά το πραξικόπημα, και ο Ερντογάν τους αποδοκιμάζει για αυτό», αναφέρει ο Alexei Malashenko, αναλυτής του Moscow Carnegie Centre. «Αυτή η ένταση μεταξύ της Τουρκίας και των συμμάχων της στο ΝΑΤΟ είναι εξαιρετικά επωφελής για τη Ρωσία».
Η επαναπροσέγγιση μεταξύ της Μόσχας και της Άγκυρας ξεκίνησε τον Ιούνιο, πριν την απόπειρα του πραξικοπήματος, όταν το Κρεμλίνο δέχθηκε την συγνώμη του Ερντογάν για την κατάρριψη του αεροσκάφους πάνω από τα σύνορα Τουρκίας-Συρίας. Μέσα σε λίγες ημέρες, αξιωματούχοι και από τις δυο χώρες άρχισαν συνομιλίες για την σταδιακή άρση των κυρώσεων που επέβαλε η Ρωσία στην Τουρκία, μετά το περιστατικό.
Έκτοτε, ευρύτερα ζητήματα, μεταξύ των οποίων η επιθυμία να δώσουν στη Δύση ένα «μάθημα» αλλά και τα κοινά συμφέροντα στην αντιμετώπιση της περιφερειακής απειλής για την ασφάλεια, έχουν φέρει τη Μόσχα και την Άγκυρα πιο κοντά. Η Άγκυρα χαιρέτισε επίσης το γεγονός πως η Μόσχα παρείχε την αμέριστη στήριξή της στην Τουρκία μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα.
«Εκτιμούμε το γεγονός πως η Ρωσική Ομοσπονδία έλαβε ξεκάθαρη θέση για το θέμα αυτό», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα στο ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων Tass ο εκπρόσωπος του Ερντογάν, Ιμπραΐμ Καλίν.
Αυτός ο τόνος έρχεται σε αντίθεση με την ρητορική της Άγκυρας έναντι των συμμάχων της. Ο κ. Ερντογάν έχει επανειλημμένως βάλλει κατά των ΗΠΑ για την αντίδρασή τους στην απόπειρα πραξικοπήματος και για την αποτυχία τους να εκδώσουν τον Φετουλά Γκιουλέν, τον 75χρονο πρώην ιμάμη που κατηγορείται ότι ενορχήστρωσε τη συνωμοσία από την αυτοεξορία του στην Πενσιλβάνια –κατηγορία την οποία ο ίδιος αρνείται κατηγορηματικά.
Λίγες ώρες μετά από επίσκεψη την περασμένη εβδομάδα στην Τουρκία του επικεφαλής του αμερικανικού στρατού Joseph Dunford, που στόχο είχε να αμβλυνθούν οι εντάσεις, ο Ερντογάν έκανε μερικά από τα σκληρότερα σχόλια που έχει κάνει μέχρι στιγμής. «Λέω στις ΗΠΑ: τι σόι στρατηγικοί εταίροι είμαστε, όταν συνεχίζετε να φιλοξενείτε κάποιον του οποίου την έκδοση έχουμε ζητήσει;», είπε.
Συνέχισε κατηγορώντας τη Δύση για στήριξη της τρομοκρατίας και δήλωσε πως το «σενάριο» για τη συνωμοσία «γράφτηκε απ' έξω» απ' την Τουρκία.
Τούρκος διπλωμάτης στη Μόσχα δήλωσε: «Οι σχέσεις μας με τις ΗΠΑ είναι στο χειρότερο σημείο των τελευταίων 50 ετών... και αυτό οπωσδήποτε καθιστά την επαφή με τη Ρωσία μια ελκυστική επιλογή».
Για τον κ. Πούτιν, οι εντάσεις μεταξύ των συμμάχων του ΝΑΤΟ είναι καλοδεχούμενες –η Μόσχα εδώ και δυο δεκαετίες καταδικάζει την επέκταση του ΝΑΤΟ και πρόσφατα κλιμάκωσε την κριτική της λέγοντας πως η Συμμαχία αποτελεί απειλή για τη Ρωσία. Ο κ. Malashenko κάνει λόγο για «αναβίωση της θεωρίας ότι η Ρωσία και η Τουρκία πρέπει να είναι κοντά διότι και οι δυο είναι πρώην αυτοκρατορίες... ταυτοχρόνως Ευρωπαϊκές και με κάποιον τρόπο μοναδικές».
Κατ' ιδίαν, τούρκοι αξιωματούχοι υιοθετούν έναν διαφορετικό τόνο, επιμένοντας πως δεν πρόκειται να κάψουν τις γέφυρες με τις ΗΠΑ και να σχηματίσουν συμμαχία με τη Ρωσία.
Ο δεσμός μεταξύ της Ουάσινγκτον και της Άγκυρας είναι ισχυρός, λένε, και σημειώνουν πως οι δυο χώρες έχουν αντέξει πολλές άλλες ταραχώδεις περιόδους στις σχέσεις τους –την εισβολή στην Κύπρο το 1974, την άρνηση της Τουρκίας να λειτουργήσει ως βάση για την αμερικανική εισβολή το 2003 στο Ιράκ, την αμερικανική στήριξη σε Ιρακινούς Κούρδους υπό την ηγεσία του Σαντάμ Χουσεΐν και, πιο πρόσφατα, την βοήθεια σε αυτούς που μάχονται κατά του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία.
Όμως, οι διπλωμάτες ανησυχούν πως η Άγκυρα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τη Ρωσία ως μοχλό στις σχέσεις της με τη Δύση, εκτός των άλλων και για το θέμα της Συρίας. Η Τουρκία έκλεισε το ρεύμα στην αεροπορική βάση Ιντσιρλίκ, από την οποία οι ΗΠΑ εξαπολύουν τις αεροπορικές επιθέσεις κατά του Ισλαμικού Κράτους, για μια εβδομάδα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα.
Ρώσοι και Τούρκοι διπλωμάτες λένε πως περίμεναν η Τουρκία να κατεβάσει τώρα τους τόνους στη δημόσια κριτική που ασκεί στον Μπασάρ αλ Άσαντ, τον πρόεδρο της Τουρκίας, και να συναινέσει κατ' ιδίαν στη θέση της Μόσχας πως το καθεστώς του είναι ένας από τους εγγυητές για τη διατήρηση της κρατικής υπόστασης της Συρίας, τουλάχιστον κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου. Η Άγκυρα έχει στηρίξει αντάρτες που μάχονται κατά των δυνάμεων που είναι πιστές στον Άσαντ, ενώ η Ρωσία στηρίζει το καθεστώς του Σύριου ηγέτη.
Ως αντάλλαγμα, η Τουρκία ελπίζει πως ο κ. Πούτιν θα συμφωνήσει να μετριάσει τη στήριξή του προς τους Κούρδους της Συρίας, αν και ειδήμον σε θέματα ρωσικής εξωτερικής πολιτικής είπε πως η όποια αναθεώρηση πολιτικής θα είναι δύσκολη στην πράξη. «Οι σχέσεις με τους Κούρδους είναι βαθιές σε όλη την διπλωματική κοινότητα της Ρωσίας και ποτέ δεν θα εγκαταλείψουμε αυτό το ατού», σχολίασε.
Παρά το κοινό συμφέρον σε περιφερειακά ζητήματα, αξιωματούχοι σε Μόσχα και Άγκυρα παραμένουν επιφυλακτικοί ως προς το αποτέλεσμα της συνάντησης των δυο ηγετών.
«Δεν θα πρέπει να αναμένεται να επιστρέψουν τα πράγματα πολύ γρήγορα στο επίπεδο που ήταν πριν το περιστατικό (με την κατάρριψη του μαχητικού)», σημείωσε ο εκπρόσωπος του Πούτιν, Ντμίτρι Πέσκοφ, ο οποίος πέρασε οκτώ χρόνια στην Άγκυρα ως διπλωμάτης. «Θα χρειαστεί χρόνος για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη».
Ο κ. Malashenko δήλωσε πως το τεστ του αν η συμφιλίωση ήταν στρατηγική ή τακτικισμός, θα φανεί στον ρυθμό με τον οποίον θα αποκατασταθούν οι οικονομικές σχέσεις Τουρκίας-Ρωσίας.
Ευρωπαίος διπλωμάτης σχολίασε πως «ο Ερντογάν μπορεί να ξεσπάει όσο θέλει, όμως μας χρειάζεται. Γνωρίζει πως δεν μπορεί να εμπιστευθεί τον Πούτιν. Πόσοι Τουρκο-Ρωσικοί πόλεμοι έχουν γίνει τα τελευταία τριακόσια χρόνια; Πόσους κέρδισε η Τουρκία;».
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα κάνει αυτήν την εβδομάδα το πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό, μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του προηγούμενου μήνα. Και, αντί να επισκεφθεί μια σύμμαχο στο ΝΑΤΟ χώρα, ο Τούρκος πρόεδρος πάει στη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Οι δυο άνδρες θα συναντηθούν την Τρίτη στην Αγία Πετρούπολη, στην προσπάθειά τους να επαναφέρουν σε τροχιά τις σχέσεις τους, μετά την ρήξη που προκλήθηκε από την κατάρριψη ενός ρωσικού μαχητικού αεροσκάφους από την Τουρκία τον Νοέμβριο.
Την ώρα που τόσο η Δύση όσο και η Ρωσία αναρωτιούνται ποιον δρόμο θα ακολουθήσει μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα ο Ερντογάν – ο οποίος εκμεταλλεύτηκε ταχύτατα το γεγονός για να προχωρήσει σε εκκαθαρίσεις των αντιπάλων του- η σύνοδος λαμβάνει ευρύτερη γεωπολιτική διάσταση.
«Η Δύση επικρίνει τον Ερντογάν για τις επιχειρήσεις καταστολής που πραγματοποιεί μετά το πραξικόπημα, και ο Ερντογάν τους αποδοκιμάζει για αυτό», αναφέρει ο Alexei Malashenko, αναλυτής του Moscow Carnegie Centre. «Αυτή η ένταση μεταξύ της Τουρκίας και των συμμάχων της στο ΝΑΤΟ είναι εξαιρετικά επωφελής για τη Ρωσία».
Η επαναπροσέγγιση μεταξύ της Μόσχας και της Άγκυρας ξεκίνησε τον Ιούνιο, πριν την απόπειρα του πραξικοπήματος, όταν το Κρεμλίνο δέχθηκε την συγνώμη του Ερντογάν για την κατάρριψη του αεροσκάφους πάνω από τα σύνορα Τουρκίας-Συρίας. Μέσα σε λίγες ημέρες, αξιωματούχοι και από τις δυο χώρες άρχισαν συνομιλίες για την σταδιακή άρση των κυρώσεων που επέβαλε η Ρωσία στην Τουρκία, μετά το περιστατικό.
Έκτοτε, ευρύτερα ζητήματα, μεταξύ των οποίων η επιθυμία να δώσουν στη Δύση ένα «μάθημα» αλλά και τα κοινά συμφέροντα στην αντιμετώπιση της περιφερειακής απειλής για την ασφάλεια, έχουν φέρει τη Μόσχα και την Άγκυρα πιο κοντά. Η Άγκυρα χαιρέτισε επίσης το γεγονός πως η Μόσχα παρείχε την αμέριστη στήριξή της στην Τουρκία μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα.
«Εκτιμούμε το γεγονός πως η Ρωσική Ομοσπονδία έλαβε ξεκάθαρη θέση για το θέμα αυτό», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα στο ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων Tass ο εκπρόσωπος του Ερντογάν, Ιμπραΐμ Καλίν.
Αυτός ο τόνος έρχεται σε αντίθεση με την ρητορική της Άγκυρας έναντι των συμμάχων της. Ο κ. Ερντογάν έχει επανειλημμένως βάλλει κατά των ΗΠΑ για την αντίδρασή τους στην απόπειρα πραξικοπήματος και για την αποτυχία τους να εκδώσουν τον Φετουλά Γκιουλέν, τον 75χρονο πρώην ιμάμη που κατηγορείται ότι ενορχήστρωσε τη συνωμοσία από την αυτοεξορία του στην Πενσιλβάνια –κατηγορία την οποία ο ίδιος αρνείται κατηγορηματικά.
Λίγες ώρες μετά από επίσκεψη την περασμένη εβδομάδα στην Τουρκία του επικεφαλής του αμερικανικού στρατού Joseph Dunford, που στόχο είχε να αμβλυνθούν οι εντάσεις, ο Ερντογάν έκανε μερικά από τα σκληρότερα σχόλια που έχει κάνει μέχρι στιγμής. «Λέω στις ΗΠΑ: τι σόι στρατηγικοί εταίροι είμαστε, όταν συνεχίζετε να φιλοξενείτε κάποιον του οποίου την έκδοση έχουμε ζητήσει;», είπε.
Συνέχισε κατηγορώντας τη Δύση για στήριξη της τρομοκρατίας και δήλωσε πως το «σενάριο» για τη συνωμοσία «γράφτηκε απ' έξω» απ' την Τουρκία.
Τούρκος διπλωμάτης στη Μόσχα δήλωσε: «Οι σχέσεις μας με τις ΗΠΑ είναι στο χειρότερο σημείο των τελευταίων 50 ετών... και αυτό οπωσδήποτε καθιστά την επαφή με τη Ρωσία μια ελκυστική επιλογή».
Για τον κ. Πούτιν, οι εντάσεις μεταξύ των συμμάχων του ΝΑΤΟ είναι καλοδεχούμενες –η Μόσχα εδώ και δυο δεκαετίες καταδικάζει την επέκταση του ΝΑΤΟ και πρόσφατα κλιμάκωσε την κριτική της λέγοντας πως η Συμμαχία αποτελεί απειλή για τη Ρωσία. Ο κ. Malashenko κάνει λόγο για «αναβίωση της θεωρίας ότι η Ρωσία και η Τουρκία πρέπει να είναι κοντά διότι και οι δυο είναι πρώην αυτοκρατορίες... ταυτοχρόνως Ευρωπαϊκές και με κάποιον τρόπο μοναδικές».
Κατ' ιδίαν, τούρκοι αξιωματούχοι υιοθετούν έναν διαφορετικό τόνο, επιμένοντας πως δεν πρόκειται να κάψουν τις γέφυρες με τις ΗΠΑ και να σχηματίσουν συμμαχία με τη Ρωσία.
Ο δεσμός μεταξύ της Ουάσινγκτον και της Άγκυρας είναι ισχυρός, λένε, και σημειώνουν πως οι δυο χώρες έχουν αντέξει πολλές άλλες ταραχώδεις περιόδους στις σχέσεις τους –την εισβολή στην Κύπρο το 1974, την άρνηση της Τουρκίας να λειτουργήσει ως βάση για την αμερικανική εισβολή το 2003 στο Ιράκ, την αμερικανική στήριξη σε Ιρακινούς Κούρδους υπό την ηγεσία του Σαντάμ Χουσεΐν και, πιο πρόσφατα, την βοήθεια σε αυτούς που μάχονται κατά του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία.
Όμως, οι διπλωμάτες ανησυχούν πως η Άγκυρα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τη Ρωσία ως μοχλό στις σχέσεις της με τη Δύση, εκτός των άλλων και για το θέμα της Συρίας. Η Τουρκία έκλεισε το ρεύμα στην αεροπορική βάση Ιντσιρλίκ, από την οποία οι ΗΠΑ εξαπολύουν τις αεροπορικές επιθέσεις κατά του Ισλαμικού Κράτους, για μια εβδομάδα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα.
Ρώσοι και Τούρκοι διπλωμάτες λένε πως περίμεναν η Τουρκία να κατεβάσει τώρα τους τόνους στη δημόσια κριτική που ασκεί στον Μπασάρ αλ Άσαντ, τον πρόεδρο της Τουρκίας, και να συναινέσει κατ' ιδίαν στη θέση της Μόσχας πως το καθεστώς του είναι ένας από τους εγγυητές για τη διατήρηση της κρατικής υπόστασης της Συρίας, τουλάχιστον κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου. Η Άγκυρα έχει στηρίξει αντάρτες που μάχονται κατά των δυνάμεων που είναι πιστές στον Άσαντ, ενώ η Ρωσία στηρίζει το καθεστώς του Σύριου ηγέτη.
Ως αντάλλαγμα, η Τουρκία ελπίζει πως ο κ. Πούτιν θα συμφωνήσει να μετριάσει τη στήριξή του προς τους Κούρδους της Συρίας, αν και ειδήμον σε θέματα ρωσικής εξωτερικής πολιτικής είπε πως η όποια αναθεώρηση πολιτικής θα είναι δύσκολη στην πράξη. «Οι σχέσεις με τους Κούρδους είναι βαθιές σε όλη την διπλωματική κοινότητα της Ρωσίας και ποτέ δεν θα εγκαταλείψουμε αυτό το ατού», σχολίασε.
Παρά το κοινό συμφέρον σε περιφερειακά ζητήματα, αξιωματούχοι σε Μόσχα και Άγκυρα παραμένουν επιφυλακτικοί ως προς το αποτέλεσμα της συνάντησης των δυο ηγετών.
«Δεν θα πρέπει να αναμένεται να επιστρέψουν τα πράγματα πολύ γρήγορα στο επίπεδο που ήταν πριν το περιστατικό (με την κατάρριψη του μαχητικού)», σημείωσε ο εκπρόσωπος του Πούτιν, Ντμίτρι Πέσκοφ, ο οποίος πέρασε οκτώ χρόνια στην Άγκυρα ως διπλωμάτης. «Θα χρειαστεί χρόνος για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη».
Ο κ. Malashenko δήλωσε πως το τεστ του αν η συμφιλίωση ήταν στρατηγική ή τακτικισμός, θα φανεί στον ρυθμό με τον οποίον θα αποκατασταθούν οι οικονομικές σχέσεις Τουρκίας-Ρωσίας.
Ευρωπαίος διπλωμάτης σχολίασε πως «ο Ερντογάν μπορεί να ξεσπάει όσο θέλει, όμως μας χρειάζεται. Γνωρίζει πως δεν μπορεί να εμπιστευθεί τον Πούτιν. Πόσοι Τουρκο-Ρωσικοί πόλεμοι έχουν γίνει τα τελευταία τριακόσια χρόνια; Πόσους κέρδισε η Τουρκία;».
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου