EUROPEAN COUNCIL on FOREIGN RELATION
του Zoran JAcev
Οι πρόσφατες συγκρούσεις μεταξύ της αστυνομίας και των ενόπλων δυνάμεων των αλβανών από το Κοσσυφοπέδιο και την ΠΓΔΜ στο Κουμάνεβο -που προκάλεσαν το θάνατο σε οκτώ ανθρώπους και τραυμάτισε άλλους 30 αστυνομικούς- επέστρεψε την ΠΓΔΜ στο προσκήνιο, περίπου 14 χρόνια μετά από την λήξη της σύγκρουσης το 2011. Αυτό έρχεται ύστερα από τις κατηγορίες για διαφθορά που ανέφερε το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης (SDSM) το οποίο αποκάλυψε υποκλοπή συνομιλιών μεταξύ υψηλόβαθμων κυβερνητικών αξιωματούχων. Η κυβέρνηση δεν τις έχει αρνηθεί, υποστηρίζοντας μόνο ότι οι συνομιλίες “επεξεργάστηκαν”, αφήνοντας ανοιχτές τις κατηγορίες για διαφθορά, σοβαρές παραβιάσεις της εκλογικής διαδικασίας και πολιτικοποίηση των κυβερνητικών οργάνων. Επιπλέον, η αντιπολίτευση έχει ανακοινώσει ήδη διαδηλώσεις για τις 17 Μαΐου, οι οποίες προβλέπουν ότι θα καταλήξουν με την παραίτηση της κυβέρνησης, την δημιουργία μιας μεταβατικής κυβέρνησης και την προκήρυξη πρόωρων εκλογών.
Νόμιμη αντί-τρομοκρατική δράση ή απλώς μια απόσπαση της προσοχής;
Ο τρόπος και ο χρόνος της αστυνομικής δράσης στο Κουμάνεβο έχει διχάσει περαιτέρω την κοινή γνώμη σε μια ήδη θερμή πολιτική συζήτηση, με αποτέλεσμα να υπάρχουν διαφορετικές ερμηνείες για το τι στα αλήθεια συνέβη. Από τη μία πλευρά, η κυβέρνηση δηλώνει ότι υπήρχε μια ομάδα 3-70 ανθρώπων (συμπεριλαμβανομένων και γνωστών διοικητών του UCK και τοπικών εγκληματιών), η οποία σκόπευε να επιτεθεί σε κυβερνητικά κτήρια και να διεξάγει τρομοκρατικές επιθέσεις που οδηγούν σε απώλειες αμάχων, προκειμένου να αποσταθεροποιήσουν την χώρα. Από την άλλη πλευρά, η αντιπολίτευση το θεωρεί ως μια προσπάθεια να αποσπάσει την προσοχή από την αυξημένη λαϊκή αναταραχή, και να αποτρέψει τη διεξαγωγή της προγραμματισμένης διαδήλωσης της αντιπολίτευσης. Ενώ η κυβέρνηση παρουσιάζει τις ενέργειες ως ηρωικές και καλά σχεδιασμένες, οι αντίπαλοί της την κατηγορούν ότι θυσίασε άσκοπα τις ζωές των αστυνομικών.
Υπάρχουν και άλλες θεωρίες συνωμοσίας, ότι η εμφάνιση αυτής της ένοπλης ομάδας είναι ένα μήνυμα σε όλες τις Βαλκανικές χώρες ότι μπορεί να αποσταθεροποιηθούν εάν προσεγγίσουν περισσότερο την Ρωσία. Ή ακόμη ότι αυτή η ομάδα έχει προσλάβει και πληρώσει (περί τα 2 εκατ. ευρώ) από ανθρώπους από τα κυβερνητικά κόμματα στην ΠΓΔΜ, για να ξεκινήσουν ταραχές.
Ένα μεμονωμένο γεγονός ή η αρχή μιας νέας σύγκρουσης;
Ανεξαρτήτως όλων αυτών των θεωριών, αποτελεί τώρα γεγονός ότι μια ένοπλη ομάδα ήταν παρούσα και ενεργή σε μια ευρωπαϊκή χώρα η οποία είναι υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ. Αυτό θέτει ένα ανησυχητικό ερώτημα για το εάν αυτό θα πυροδοτήσει μια νέα διαμάχη και αποσταθεροποιήσει την ΠΓΔΜ και την περιοχή. Αλλά η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική από το 2001, και είναι σχεδόν αδιανόητο ότι θα μπορούσε να συμβεί ξανά. Απλώς δεν υπάρχει τόση πολύ ένταση μεταξύ των πολιτών της ΠΓΔΜ και της Αλβανίας να προκαλέσουν μια πραγματική εθνοτική διαμάχη.
Επιπλέον, όλες οι γειτονικές χώρες είναι είτε μέλη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ είτε σχεδιάζουν να ενταχθούν, οπότε μια ασταθής ΠΓΔΜ δεν είναι προς το συμφέρον τους. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το Κοσσυφοπέδιο, διότι οι Αλβανοί προσπαθούν να αποδείξουν ότι δεν παίζουν τον ρόλο των “συνήθως υπόπτων” για την αποσταθεροποίηση της περιοχής. Και ούτε η ΕΕ, το ΝΑΤΟ ή οι ΗΠΑ θα ανεχόταν τη δημιουργία μιας κρίσης στην Ευρώπη που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί από το Ισλαμικό Κράτος.
Έτσι, η βαθιά πολιτική κρίση στην ΠΓΔΜ τους τελευταίους δύο μήνες, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί από εγκληματικές και εξτρεμιστικές ομάδες. Πρέπει να επιλυθεί το συντομότερο δυνατό προκειμένου να αποτραπεί οι ομάδες αυτών των οργανώσεων να εξαπλώσουν τις διεθνικές εντάσεις.
Ένα πιο μακρύ μαστίγιο και ένα μεγαλύτερο καρότο
Η ύπαρξη αυτών των εγκληματικών και εξτρεμιστικών ομάδων στην ΠΓΔΜ και η δύναμή τους να αποσταθεροποιήσουν την περιοχή, καθιστά επιτακτική την ανάγκη για αποφασιστική και συντονισμένη δράση εναντίον τους από τις κυβερνήσεις, ιδιαίτερα της ΠΓΔΜ και του Κοσσυφοπεδίου. Οι δεσμοί των πολιτικών με το οργανωμένο έγκλημα πρέπει να κοπούν προκειμένου να περιοριστεί η προστασία που παρέχουν. Από την άλλη πλευρά, πρέπει να υπάρχει ισχυρή πίεση από τη διεθνή κοινότητα για το κράτος δικαίου, διότι για κάποιες βαλκανικές ελίτ, είναι πολύ πιο εύκολο να ζουν με το οργανωμένο έγκλημα (και να κερδίζουν από αυτό) παρά να το πολεμούν. Πρέπει να δεχθούν ώθηση για να τοποθετήσουν την μάχη κατά του οργανωμένου εγκλήματος στην κορυφή της μεταρρυθμιστικής ατζέντας και η ΕΕ θα πρέπει να παράσχει στήριξη, εποπτεία και καθοδήγηση στη διάρκεια της διαδικασίας. Επιπλέον, ενδεχόμενη αποτυχία να επιτευχθούν αποτελέσματα, θα μπορούσε να οδηγήσει σε διακοπή της στήριξης σε άλλους τομείς.
Η τρέχουσα πολιτική κρίση στην ΠΓΔΜ -η οποία είναι εκτός του ραντάρ του ΝΑΤΟ και της ΕΕ για 10 χρόνια- επιβεβαιώνει ότι χωρίς ένα μακρύτερο μαστίγιο ή ένα μεγαλύτερο καρότο, θα υπάρχει πάντα καπνός στην περιοχή.
Δημοσίευση σχολίου